Araştırmacı-yazar Bekir Ağırdır, seçim sonuçlarına ait değerlendirmesinde, siyasi, coğrafik ve sosyolojik olarak üç Türkiye olduğuna dikkat çekti, muhalefetin seçim öncesi faal bir siyaset geliştiremediğini belirtti. Muhalefetin bir siyasal stratejisi ve bundan beden bulan bağlantı stratejisi olmadığını söz eden Ağırdır, bu açıdan iki temel sıkışma alanı olduğunu yazdı. Kürt probleminin Devletin demokratikleşmesi ve tekrar inşasının önünde zihni ve duygusal mani oluşturduğuna değinen Ağırdır, toplumsal değişimin önündeki en değerli zihni ve duygusal mahzurun de toplumsal cinsiyet eşitliği problemi olduğunu tabir etti. Ağırdır Erdoğan’ın ise seçmenini evvel “AK Partili”leştirerek daha sonra da “Erdoğancı”laştırarak kazandığını yazdı.
Ağırdır’ın “Seçim süreci ve üç Türkiye üzerine” başlıklı yazısının ilgili kısmı şöyle:
“İki temel sıkışma alanı, bayan ve Kürt meselesi
Ama değişik olan şudur; ister siyasi coğrafya, ister demografik ve sosyolojik profil, istersek de ekonomik gelişmişlikten bakalım, birbirini tekrarlayan ve üst üste denk gelen üç Türkiye fotoğrafı değişmiyor. Hasebiyle karşı karşıya olduğumuz tablo, sırf kimliklere sıkışmanın, kutuplaşmanın ya da farklı gereksinimlerin ürettiği siyasi dağılımın yanı sıra sosyolojik, ekonomik, kültürel, tarihi bir problemle de meşgul olduğumuzdur.
Bir öbür değerli dinamik, ülkenin iki temel mevzuda sıkışmışlığına dair. Birisi devletin demokratikleştirilerek tekrar inşası. Güçler ayrılığının, istikrar ve denetleme düzeneklerinin oluşturulduğu, lokal idarelerin ve katılımcılığın güçlendirilerek, standartları ve kuralları koyan ve denetleyen “etkin devletin” inşası. Bu gereksinimin önündeki en değerli zihni ve duygusal pürüz Kürt sorunu. Ülke bu duygusal ve zihni eşiği aşamadığı için de demokratikleşme olamıyor zira korkular, vehimler ağır basıyor.
Diğer sıkışma alanı toplumsal dönüşüm, hukukun üstünlüğüne inancın ve ortak yaşama iradesinin güçlendiği, farklılıklara hürmet anlayışının yaygınlaştığı, kimliklere sıkışma ve kutuplaşmaların en aza indiği bir toplum. Toplumsal değişimin önündeki en değerli zihni ve duygusal mahzur de toplumsal cinsiyet eşitliği sıkıntısı. Bayanına, kızına tanımadığı özgürlük, eşitlik ve adalet alanı sağlanmadıkça demokratik ve çoğulcu bir topluma gerçek dönüşüm ağır aksak yürüyor.
Halbuki toplumda bu iki hususta da farkındalık yükseliyor. İster ekonomik mecburiyetten ister sınıfsal farkındalığın yükselişinden ya da gecikmiş çağdaşlaşmanın ürettiği gündelik hayat pratiklerinden ötürü zihni dönüşüm yaşanıyor. Lakin duygusal eşikler hala bu dönüşümün sürat ve yoğunluğunun belirleyicisi.
Bu iki sıkışma alanı tıpkı vakitte iktidarı oluşturan zihni koalisyonun da kendileri açısından başarılı biçimde manipüle ettiği alan. İktidar koalisyonunun bir kanadı toplumsal dönüşümü ahlaki bir örtü ile kapatıyor. Koalisyonun öteki kanadı da demokratikleşmeyi, hak ve özgürlükler sıkıntısını terör örtüsünün altına sıkıştırıyor.
Seçmenin ortasındaki farklılıkları ne olursa olsun hayata dair beklentileri iktisattan şekilleniyor lakin tasaları, kaygıları kültürel kimliğinden şekilleniyor ve farklılaşıyor. Bu nedenle iktidar da muhalefet de ekonomik vaatlere yüklendikçe siyasi tercihlerde farklılık oluşmuyor. İktidar muhafazakarların ahlaki telaşlarını, milliyetçilerin ve Türklerin güvenlik telaşlarını kaygılara çevirmeyi ve güçlü devlet, istikrarlı idare gerekliliğini 27 milyon beşere anlatıyor ve ikna ediyor.
Seçmene ortak hayatta itimat ve istikrar gerekliliği ahlaki dertler ve asayiş, güvenlik muhtaçlığı üzerinden anlatılıyor.
Erdoğan ve seçmeni
Bunlar seçim öncesinde de bilinmeyenler değildi. Ancak muhalefet bu iki tasa ve endişe siyasetini aşacak umudu ve yeni bir ortak gelecek hayalini anlatamadı.
Elbette bu ikna sürecinde Erdoğan faktörü var. Erdoğan’ın seçmeniyle kurduğu itimat ilgisi karşılıklı. Erdoğan onlara güvendiğini, onlardan birisi olarak, lisanıyla, hareketleriyle, yaptıklarıyla gösteriyor. Seçmeni de Erdoğan’la partisini de aşacak biçimde farklı bir duygusal kabulleniş ve itimat alakası içinde. O nedenle Erdoğan birebir vakitte seçmenini de dönüştürüyor ve daima olarak seçmeninin önüne yeni maksatlar koyarak coşkuyu canlı tutuyor.
Geçen sonbahar başlangıcında muhtemelen Erdoğan dışında ne takımından ne partisinden hiç kimse seçimi bu oranlarla kazanacaklarına inanmıyordu. Parlamentoyu kaybettikleri zira gençleri ve bayanları kaybettiklerini içselleştirmişlerdi. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise Erdoğan’ın şapkadan çıkaracağı tavşanları bekleme hali baskındı. Takımlarda da örgütte de bocalama ve bekleme hali yaygındı. Erdoğan şapkadan tavşan çıkarmadı lakin tüm iktidar ve devlet imkanlarını kullanarak seçim sürecini yönetti ve seçimi kazandı. Balkon konuşmasında da çabucak seçmenin ve örgütün önüne yerel seçimleri gaye koyarak coşkuya adres vermiş oldu.
Daha uzun geçmişe bakınca Erdoğan ile seçmeni ortasındaki alaka sürpriz de değil. 2002 iktidara geliş ve ilk AK Parti periyodunun seçmeniyle münasebeti ve dürtüleri farklıydı. 2009 mahallî seçimlerinden itibaren AK Parti seçmenini ‘AK Partileştirmeyi’ hedefledi. Toplumsal yardımlar, kamuda işe alımlar, yerellerdeki ihale ve ekonomik kaynak transfer süreçleri üzere tüm düzenekler tümüyle partizanca kurgulandı. 2013’ten itibaren bir yandan Erdoğan partisinde ve iktidarda tek adam oldu, başka yandan AK Parti’yi kendi aygıtı haline dönüştürürken seçmenini de ‘Erdoğancılaştırmayı’ hedefledi. Başarmış da görünüyor. Sonuçta seçmen AK Parti’yi geriletirken Erdoğan’dan vazgeçmediğini gösterdi. Kayda bedel oranda yeni seçmen kazanamamış olsa da 2017’den bu yana toplamda 27 milyon seçmeni referandumda ‘evet’, lokal ve genel seçimlerde ‘Cumhur İttifakı’ içinde tutmayı başardı.” (HABER MERKEZİ)